Ontwikkelingen op de OK, 15 jaar Operatieassistent

06 december, 2022

Door Maaike Hoogewoning

6 december 2022 mag ik, tezamen met vele anderen, een bijzondere medaille in ontvangst nemen. Dit is een beloning voor eervolle en langdurige dienst als officier in het Nederlandse leger voor, in mijn geval, 15 jaar.

Deze medaille heet het Officierskruis en wordt jaarlijks uitgereikt op 6 december, wat de geboortedag is van Koning Willem II. Aangezien het uitreiken van het officierskruis meestal gepaard gaan met het nuttigen van een glaasje jenever in de officiers kantine, staat het officierskruis ook wel bekend als het Jeneverkruis.

Bij Koninklijk besluit op 19 november 1844 is deze traditie van het uitreiken van de jeneverkruizen al een tijdje terug ontstaan net als mijn loopbaan als operatiekamer assistent.

Inmiddels trok ik bijna 20 jaar geleden mijn klompen aan en heb daarna vele collega`s, jonge dokters, technologieën, tradities en ‘ongeschreven regels’ in de OK voorbij zien komen en groeien in de afgelopen jaren.

Wat wel hetzelfde is gebleven de afgelopen jaren is de steeds terugkerende golfbeweging van de tekorten in de zorg en het samenwerken van verschillende generaties met elkaar. Het leuke daarvan is dat alle generaties steeds van elkaar leren. Zo kennen de nieuw opgeleide collega`s minder ‘open’ procedures maar zijn juist weer helemaal thuis in de laatste nieuwe technieken waar de oudere collega`s weer van kunnen leren.

De vele kijkoperaties die we tegenwoordig doen i.p.v. ‘de grote incisie’ is uiteraard beter voor een spoedig herstel van de patiënt maar dat was wel hetgeen dat ik persoonlijk erg leuk vond. Het echt mee opereren met je handen: ‘klemmetje, klemmetje, touwtje, touwtje, knip, knip, knip’, heerlijk! Met een kijkoperatie is dat toch anders.

Vroeger had je ook de algemeen chirurg die nog alle veel voorkomende operaties kon uitvoeren en op die manier kon je heerlijk alle binnenkomende spoedjes wegwerken gedurende de dag. Tegenwoordig zijn de chirurgen veel specialistischer en hebben ze een bepaald aandachtsgebied, dit komt de patiëntenzorg uiteraard ten goede.

Deze foto komt uit 2007, geschoten tijdens Maaike haar beëdiging

Ontvang gratis het e-book ‘ZZP’er in de zorg worden'

Download E-book

Je kunt het je bijna niet voorstellen maar voeger werd er ook nog gewoon gerookt op de koffiekamer, dat mocht gewoon. Op een gegeven moment mocht het uiteraard niet meer en werd er soms stiekem gerookt bij het raam in de koffiekamer. Nu is roken in het ziekenhuis een “No Go” en zijn sommige ziekenhuizen helemaal rookvrij. Nou ja, bijna helemaal rookvrij. Er zijn helaas nog ziekenhuizen waarbij in de operatiekamer nog niet standaard bij iedere operatie een rookafzuiger wordt gebruikt wanneer men de diathermie gebruikt. Met diathermie kan je door middel van hoogfrequente stroom door de huid en andere weefsels heen snijden waarbij chirurgische rook ontstaat. Sommige beweren dat 1 gram chirurgische rook gelijk staat aan 3 tot 6 ongefilterde sigaretten!

Ikzelf heb het roken in de koffiekamer net niet meegemaakt net als de Catgut potten en de ‘gazen’ die de OK-assistenten gebruikten om hun hoofdhaar mee te bedekken maar ik heb zeker wel de verhalen gehoord van oudere collega’s.

Ik denk dat als ik over de Catgut potten schrijf er een groep oudere collega`s vast weer even de specifieke geur van de Catgut conserveervloeistof weer kunnen ruiken. Catgut betekend letterlijk “kattendarm” en was dus ook gemaakt van katten-, schapen-, of geitendarm en werd vroeger gebruikt om mee te hechten. Steeds werd het benodigde stuk hechtdraad met een speciale “steriele” tang uit de grote pot gehaald en afgeknipt waarna het gebruikt kon worden. Kost heel wat meer tijd dan nu even een pakje hechtingen op je steriele tafel geschoten krijgen en dan is de draad van nu ook nog eens direct klaar voor gebruik omdat er al een naald aan de synthetische draad vastzit.

Hier krijgt Maaike haar Officieskruis overhandigd op 6 december 2022

Zo`n ongeschreven regel van vroeger die langzaam wat is verdwenen, is het staan tijdens een operatie. Toen ik mijn opleiding deed werd van je verwacht dat je tijdens de operatie als omloop bleef staan en met de operatie mee keek, het liefst op een bankje aan het hoofdeinde bij de anesthesie. De kijkoperaties waren toen in opkomst en een van mijn praktijkopleiders zei ooit een keer tegen mij: ‘thuis kijk je toch ook niet staand naar de tv?’ Die zin roep ik nu wel eens tegen mijn leerlingen, je kunt best gaan zitten tijdens een operatie als je alles op orde hebt. Ga dan bijvoorbeeld “actief’ bij het operatieteam in de buurt gaan zitten in plaats van achteraf in de hoek, dat maakt ook zeker verschil. Daarnaast is het nu wat meer gebruikelijk dat je samen met je collega een lange ingreep samen opdeelt, de één doet de ochtend de ander de middag. Vroeger was dat ‘not done’, waar je aan begint maak je af. Dus dat zijn wel verbeteringen in de loop der jaren. We moeten tenslotte allemaal nog een hele tijd werken en eerlijk is eerlijk het werken in de zorg kan pittig zijn zowel lichamelijk als geestelijk.

Maar toch zie je soms weer een verschuiving optreden met dingen die we ‘vroeger’ hadden en nu langzaam weer terugkomen met het oog op het milieu en de grote CO2 footprint die de OK achterlaat met al het afval dat we produceren. In sommige ziekenhuizen zijn de herbruikbare steriele jassen en afdekmateriaal weer terug van weggeweest. Het scheelt een enorme berg afval en omdat de was processen nu vele malen beter zijn dan vroeger blijkt het qua kosten niet meer zoveel verschil te maken. Vroeger was het een kostbaar proces om al die doeken en jassen te wassen en te steriliseren.

Aan al deze, vele andere veranderingen en mijn uitzendingen zal ik terugdenken wanneer ik 6 december mijn jeneverkruis opgespeld krijg. En met een glaasje jenever (getver…!) in de hand proost op de volgende 15 jaar in het vak!

Het Officierskruis, ofwel Jeneverkruis, dat Maaike op 6 december in ontvangst heeft genomen